Tổng quan về tăng huyết áp
Tăng huyết áp là tình trạng áp lực của máu lên thành động mạch tăng cao hơn mức bình thường, kéo dài và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận... Đây là căn bệnh mạn tính phổ biến hàng đầu hiện nay và đang có xu hướng trẻ hóa.Việc phân loại rõ ràng theo từng phân độ tăng huyết áp giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Đồng thời, người bệnh cũng có thể tự theo dõi và kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn nếu hiểu rõ các mức độ của bệnh.
Phân độ tăng huyết áp theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
Dựa vào chỉ số huyết áp tâm thu (huyết áp tối đa) và huyết áp tâm trương (huyết áp tối thiểu), phân độ tăng huyết áp được chia thành các mức như sau:| Phân độ | Huyết áp tâm thu (mmHg) | Huyết áp tâm trương (mmHg) | Mô tả |
|---|---|---|---|
| Bình thường | < 120 | < 80 | Huyết áp lý tưởng |
| Tiền tăng huyết áp | 120–139 | 80–89 | Nguy cơ tiến triển thành tăng huyết áp thực sự |
| Tăng huyết áp độ 1 | 140–159 | 90–99 | Mức độ nhẹ, có thể điều chỉnh bằng lối sống hoặc thuốc |
| Tăng huyết áp độ 2 | 160–179 | 100–109 | Mức độ trung bình, cần dùng thuốc điều trị |
| Tăng huyết áp độ 3 | ≥ 180 | ≥ 110 | Mức độ nặng, nguy cơ biến chứng cao, cần điều trị tích cực |
| Cơn tăng huyết áp cấp cứu | ≥ 180 | ≥ 120 (kèm biến chứng) | Cần cấp cứu ngay để tránh nguy cơ tử vong |
Lưu ý: Chẩn đoán chính xác cần đo nhiều lần ở nhiều thời điểm khác nhau để loại trừ tăng huyết áp “trắng áo” (do tâm lý khi gặp bác sĩ).
Lưu ý quan trọng để kiểm soát tăng huyết áp theo từng phân độ
Tùy theo phân độ tăng huyết áp, người bệnh sẽ có phương pháp điều trị và lưu ý khác nhau:
Đối với tiền tăng huyết áp và tăng huyết áp độ 1
- Thay đổi lối sống là ưu tiên hàng đầu: giảm muối, tăng rau xanh, tập thể dục đều đặn, tránh stress, hạn chế rượu bia.
- Chưa cần dùng thuốc nếu không có bệnh nền đi kèm, nhưng cần theo dõi huyết áp thường xuyên và tái khám định kỳ.
- Nên duy trì cân nặng lý tưởng, tránh béo phì – yếu tố làm tăng gánh nặng cho tim mạch.
Đối với tăng huyết áp độ 2
- Cần phối hợp điều trị bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp thay đổi lối sống tích cực.
- Không tự ý ngưng thuốc khi thấy huyết áp ổn định, vì có thể dẫn đến hiện tượng “bật lại” – huyết áp tăng vọt trở lại nguy hiểm.
- Nên đo huyết áp tại nhà 2 lần mỗi ngày và ghi lại để theo dõi hiệu quả điều trị.
Đối với tăng huyết áp độ 3 và cơn tăng huyết áp cấp cứu
- Đây là mức độ nguy hiểm cao, có thể dẫn đến đột quỵ, suy tim, suy thận cấp nếu không xử lý kịp thời.
- Người bệnh cần được theo dõi sát sao tại cơ sở y tế, điều chỉnh thuốc thường xuyên và có thể cần kết hợp nhiều loại thuốc hạ áp.
- Tránh làm việc nặng, tránh xúc động mạnh, cần nghỉ ngơi nhiều và giữ tinh thần ổn định.
Những lưu ý chung để kiểm soát huyết áp hiệu quả
Bất kể bạn đang ở phân độ tăng huyết áp nào, việc duy trì lối sống khoa học và kiểm soát huyết áp đều rất quan trọng:
Ăn uống lành mạnh
- Giảm muối: Dưới 5g/ngày
- Tăng cường rau củ, trái cây, thực phẩm giàu kali (chuối, khoai lang, cải bó xôi)
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn, nhiều cholesterol xấu
Tập luyện thể chất đều đặn
- Đi bộ nhanh, đạp xe, yoga ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần
- Tránh vận động mạnh đột ngột nếu đã ở mức huyết áp cao
Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc
- Giữ tinh thần lạc quan
- Tránh làm việc quá sức hoặc căng thẳng kéo dài
- Ngủ đủ 7–8 tiếng/ngày để phục hồi hệ tim mạch
Không tự ý ngừng thuốc
- Tuân thủ đúng đơn thuốc và lịch tái khám
- Tham khảo bác sĩ nếu có tác dụng phụ hoặc cần thay đổi thuốc